مجله حقوقی دلتا

سفته سندی است که به سبب آن امضاء کننده متعهد می‌شود تا در موعد مقرر یا عندالمطالبه مبلغی را در وجه حامل یا یک فرد معین بپردازد.

سفته امروزه به عنوان یک وسیله اعتباری نقش مهمی در تامین کوتاه مدت منابع سرمایه گذاری ایفاء می‌کند و به خصوص شرکت‌ های بزرگ با کمک آن مشکلات مالی جاری خود را نزد بانک ها مرتفع می‌سازند. اما استفاده از سفته و ناآگاهی از قانون سفته و این تصور که سفته به عنوان سندی که به راحتی خریداری می‌شود و تبعاتی ندارد، برای مردم مشکلاتی ایجاد کرده است. در مجله دلتا به بررسی ابعاد حقوقی سفته و چگونگی اجرا گذاشتن سفته می‌پردازیم.

سفته چیست؟

سفته سندی است که به موجب آن امضاء کننده متعهد می‌شود تا در موعد مقرر یا عندالمطالبه مبلغی را در وجه حامل یا یک فرد معین یا به حواله کرد او بپردازد. سفته علاوه بر امضاء یا مهر متعهد، باید مشخص کننده مبلغ تعهد شده، گیرنده وجه، و تاریخ نیز باشد. برخی از مواردی که از سفته استفاده می‌شود عبارتند از:
۱. به عنوان وسیله پرداخت در معاملات غیرنقدی و این امر در معاملات کالا‌های مصرفی بسیار رایج است.

۲. بانک‌ ها و موسسات اعتباری نیز از این اسناد برای اعطای وام و تقسیط بازپرداخت آن استفاده می‌کنند و در مقابل پرداخت وام به مشتری، از او سفته مطالبه می‌کنند.
۳. در قرارداد‌هایی که شرکت ‌ها و موسسات اداری با پیمان کاران منعقد می‌کنند، سفته ابزاری ارزان و مطمئن برای تضمین اجرای تعهدات است.

نحوه تکمیل سفته
طبق قانون تجارت، سفته علاوه بر مهر یا امضاء باید دارای تاریخ باشد و همچنین درج مبلغی که باید پرداخت شود، با تمام حروف ضروری است. در ضمن درج نام و نام خانوادگی گیرنده وجه، تاریخ پرداخت وجه، نوشتن نام خانوادگی صادرکننده، اقامتگاه وی و محل پرداخت سفته نیز ضروری است. شایان ذکر است در صورتی که سفته برای شخص معینی صادر شود، باید نام و نام خانوادگی او در سفته آورده شود، در غیر این صورت به جای نام او نوشته می‌شود در «وجه حامل». در صورتی که نام خانوادگی یک شخص معین در سفته نوشته شود، به عنوان طلبکار شناخته شده و در غیر این صورت هر کسی که سفته را در اختیار داشته باشد، طلبکار محسوب می‌شود و می‌تواند در سررسید سفته، مبلغ آن را درخواست کند و اگر سررسید ذکر نشود، سفته عندالمطالبه محسوب می‌شود به این معنا که صادرکننده باید به محض مطالبه، مبلغ آن را پرداخت کند. در مواردی که مندرجات قانونی در سفته ذکر نشود یا ناقص و فاقد شرایط اساسی مذکور در قانون تجارت باشد، سند تجاری محسوب نمی‌شود و اعتبار قانونی ندارد.

سفته بدون نام
سفته بدون نام، نوعی دیگر از نحوه تنظیم سفته است. در این حالت، در تنظیم سند این امکان وجود دارد که بدهکار، سفته ‌ای را که صادر می‌کند، بدون ذکر نام طلبکار به وی بدهد که در این صورت فرد می‌تواند خود در زمان سررسید اقدام یا به شخص دیگری حواله کند. منظور از عبارت حواله کرد در سفته به این معنی است که به شخص دارنده این اختیار را می‌دهد که بتواند سفته را به دیگری منتقل کند، ولی اگر حواله کرد، خط خورده شود، دارنده سفته نمی‌تواند آن را به دیگری انتقال دهد و فقط باید خود برای دریافت وجه آن اقدام کند و یا از طریق پشت نویسی آن را به شخص دیگری واگذار کند.

نحوه پشت نویسی سفته
پشت نویسی سفته مانند چک برای انتقال سفته به شخص دیگر یا دریافت وجه آن است. اگر پشت نویسی برای انتقال باشد، دارنده جدید سفته از کلیه حقوق و مزایایی بهره مند می‌شود که به سفته تعلق دارد. شایان ذکر است که انتقال سفته با امضای دارنده آن صورت می‌گیرد. همچنین دارنده سفته می‌تواند برای وصول وجه آن به دیگری وکالت دهد که در این صورت باید عبارت « وکالت برای وصول» قید شود.

سقف سفته
هر برگ سفته، سقف خاصی برای تعهد کردن دارد، به طور مثال اگر روی سفته‌ درج شده باشد «بیست میلیون ریال» یعنی آن سفته حداکثر برای تعهد دو میلیون تومان دارای اعتبار است و با آن نمی‌توان به پرداخت بیش از دو میلیون تومان تعهد کرد.

واخواست سفته چیست؟
اگر متعهد سفته در موعد سررسید از پرداخت مبلغ مندرج در آن خودداری کند، دارنده سفته مکلف است به موجب نوشته ‌ای که واخواست یا اعتراض عدم تادیه گفته می‌شود، ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ وعده سفته اعتراض خود را اعلام کند . دارنده سفته باید برای واخواست به دادگاه مراجعه و نسبت به تنظیم و ارسال آن برای صادرکننده سفته اقدام کند و طبق قانون تجارت از تاریخ واخواست ظرف مدت یک سال برای کسی که سفته را در ایران صادر کرده و مدت ۲ سال برای کسانی که سفته را در خارج از ایران صادر کرده اند، می‌تواند اقامه دعوی کند. در صورتی که دارنده سفته به تکالیف قانونی خود اقدام نکند، حق اقامه دعوی علیه پشت نویس و ضامن پشت نویس را ندارد و از امتیازات اسناد تجاری بهره مند نمی‌شود.

اجرا گذاشتن سفته
برای وصول وجه سفته از ۲ طریق می‌توان اقدام کرد:
۱. از طریق اجرای اسناد رسمی: در صورتی که دارنده به وظایف قانونی خود عمل کرده باشد، می‌تواند علیه صادرکننده، پشت نویس و ضامن به اجرای اسناد رسمی واقع در اداره ثبت مراجعه  و توقیف اموال اشخاص مذکور و وصول طلب خود را درخواست کند.
۲. از طریق مراجع قضایی دادگستری: در خصوص اجرا گذاشتن سفته باید در نظر داشت که دارنده سفته با تقدیم دادخواست حقوقی علیه یک یا تمام مسوولان سند تجاری اقامه دعوی می‌کند و در صورتی که به محکومیت قطعی صادرکننده منجر شود و اموالی از محکوم تحصیل نشود، می‌تواند به استناد قانون نحوه اجرای محکومیت‌ های مالی ،بازداشت شخص محکوم را تقاضا کند.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا...

عوارض نوعی مالیات است که به منظورجبران هزینه‌ های سازمان های اداری یا شهرداری در مقابل انجام کار یا خدمت از مردم دریافت می‌شود و می‌توان گفت یکی از اصلی‌ ترین و مهم ترین منابع درآمدی شهرداری است.

عوارض شهرداری نوعی مالیات است که سازمان های رسمی در مقابل ارائه خدمات از مردم دریافت می‌کنند. و می‌توان گفت که یکی از اصلی‌ ترین و مهم ترین منابع درآمدی شهرداری است که با توجه به قوانین و مقررات از مردم دریافت می‌شود. در مجله دلتا در خصوص عوارض شهرداری و انواع آن و همچنین عواقب عدم پرداخت توضیح داده شده است.

عوارض شهرداری چیست؟
نوعی مالیات است که به منظور جبران هزینه‌ های سازمان های اداری یا شهرداری ها در مقابل انجام دادن کار یا خدمات از مردم دریافت می‌شود و ممکن است به طور مستقیم یا غیر مستقیم از مصوبات مجلس باشد. در برخی موارد واژه عوارض به اشتباه برای مفاهیمی که در اصل مالیات جریمه یا بهای خدمات هستند، به کار می‌رود. به طور مثال مبالغی که توسط وارد کننده کالا به گمرک پرداخت می‌شود، عوارض گمرکی حقوق ورودی نامیده می‌شود. که در واقع نوعی مالیات غیر مستقیم است.

قوانین و مقررات حاکم بر عوارض در بسیاری از موارد با اصول مالیاتی هماهنگی دارد از جمله اصل قانونی بودن و … هر چند در بسیاری موارد نیز با یکدیگر در چگونگی و ماهیت تفاوت هایی دارند که همین فرق ها باعث می‌شود خصوصیات و ویژگی های مختلفی پیدا کنند. برای مثال قضیه تشخیص و تعیین عوارض در مورد عوارض گمرکی ذکر می‌شود ولی در مورد عوارض شهرداری ها کمتر مطرح می‌شود و بحث وصول عوارض بیشتر در مورد عوارض شهرداری ها به کار برده شده است، زیرا شهرداری ها به طور کلی قبل از ارائه خدمات، میزان عوارض را معین می‌کنند و حقوق گمرکی توسط اداره گمرک، پس از مشاهده و رویت کالا مشخص می‌شود. بنابراین اداره گمرک تا زمانی که حقوق ورودی پرداخت نشود کالای افراد را ترخیص نمی‌کند ولی شهرداری ها بدون استناد به مصوبات قانونی قبلی نمی‌توانند عوارض دریافت دارند.

انواع عوارض شهرداری
این عوارض انواع مختلفی دارند که در ادامه به هر یک از آن ها اشاره شده است.

۱. عوارض محلی
طبق قانون، به عوارضی گفته می‌شود که مرجع برقراری آن شورای اسلامی شهر است و فارغ از تولیدات اعم از کالا و محصول و یا خدمات به منبع عوارض موجود در محدوده شهر و حریم شهر تعلق می‌گیرد. از جمله عوارض محلی می‌توان به عوارض وضع شده برای زمین ساختمان ماشین آلات و نیز عوارض کسب و پیشه اشاره کرد.

۲. عوارض ملی
به کلیه عوارضی اتلاق می‌شود که طبق نظر قانونگذار و مصوبات مجلس برقرار می‌شود و در واقع مرجع برقراری آن شورای اسلامی شهر نیست.

۳. عوارض ناپایدار و پایدار
مانند عوارض مازاد بر تراکم مجاز ، جرائم ناشی از آراء قطعی کمیسیون ماده ۱۰۰ و… است . و عوارض پایدار مانند عوارض ملی نوسازی یا شهری است.

عدم پرداخت عوارض شهرداری
اولویت بر این است که مدیریت شهری اطلاع‌ رسانی‌ های لازم را در ارتباط با پرداخت عوارض انجام دهد که در این خصوص اطلاع رسانی جامع و گسترده انجام شده است. اما اگر عوارض پرداخت نشود، شهرداری می‌تواند طبق ماده ۱۲ قانون نوسازی و عمران شهری، پیگیری انتظامی کند و دستگاه‌ های خدماتی مکلفند تا در صورت درخواست شهرداری، نسبت به قطع برق یا گاز مشترکانی که عوارض را پرداخت نمی‌کنند، اقدام لازم را انجام دهند. بر اساس قانون نوسازی و عمران شهری اگر پلاکی در پرداخت عوارض تاخیر داشته باشد شهرداری می‌تواند از طریق مراجع مربوطه برای قطع برق و گاز مشترک اقدام کند.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا....

با توجه به قانون، مشاوره طلاق حداقل ۴ جلسه در یک ماه است که البته به تشخیص مشاور خانواده و با توجه به شرایط خاص زن و شوهر می‌تواند در یک جلسه هم باشد.

مشاوره طلاق، مشاوره ای است که با هدف کمک به زن‌ و شوهر برای بهبود روابط و مدیریت درباره‌ طلاق انجام می‌شود و به زوج ها کمک می‌کند تا تشخیص بدهند که بهترین انتخاب با توجه به اوضاع و شرایط کدام است، این که بهتر است به زندگی مشترک ادامه بدهند یا از هم جدا شوند. در مجله دلتا به سؤالات مشاوره طلاق پاسخ داده شده است.

مشاوره طلاق اجباری است؟
مشاوره قبل از طلاق طبق قانون حمایت از خانواده، اجباری شده است ولی رویه دادگاه‌ های خانواده در کشور در این مورد یکسان نیست. در بعضی از شهرها زوج ها به واحد مشاوره ارجاع داده می‌شوند، و در بعضی از شعب دادگاه خانواده حضور حداقل یکی از آن ها برای مشاوره ضروری است و بعضی دیگر از شعب نیز مشاوره بدون حضور زن و شوهر و با حضور وکیل را امکان پذیر می‌دانند.

مشاوره قبل از طلاق چند جلسه است ؟
با توجه به قانون، مشاوره طلاق حداقل ۴ جلسه در یک ماه است که البته به تشخیص مشاور خانواده و با توجه به شرایط خاص زن و شوهر می‌تواند در یک جلسه هم باشد. در خصوص موضوع مدت زمان مشاوره قبل از طلاق توافقی باید در نظر داشت، در صورتی که زوج ها تمایل به طلاق توافقی داشته باشند لازم است که هر دو طرف در این جلسات حاضر شوند در غیر این صورت طلاق یک طرفه از جانب زن یا مرد مطرح می‌شود.

عدم حضور زوج در مشاوره طلاق
در ۲ حالت صرف بودن وکیل در جلسه مشاوره کفایت می‌کند.
۱. هر یک از زن یا شوهر خارج از کشور باشند.
۲. مدارکی مبنی بر عدم امکان حضور یکی از زوج ها ارائه شود.

زمان مراجعه به مشاور
هر زمانی که زن یا شوهر احساس کردند که در زندگی مشترک احساس رضایتمندی لازم را ندارند و به مشکل برخورده اند، بهترین تصمیم مراجعه به مشاوره است. در خصوص مراجعه به مشاور طلاق می‌توان گفت قطعاً مفید خواهد بود که در زیر توضیح داده شده است.
• وقتی زوج ها دائماً درباره‌ مسائل مربوط به طلاق فکر می‌کنند.
• وقتی نمی‌توانند روی آینده تمرکز برنامه ریزی کنند.
• وقتی زن  و شوهر قدرت تصمیم گیری ندارند و از شرایط پیش آمده ترسیده اند.
افراد بعد از حضور در جلسات مشاوره طلاق متوجه می‌شوند که طرز تفکر و نگرشی که نسبت به ازدواج و جامعه داشته اند تا چه اندازه تغییر کرده است و با دقت و توجه بیشتری برای زندگی زناشویی تصمیم می‌گیرند.

مزایای جلسات مشاوره
• مشاوره قبل از طلاق کمک می‌کند تا زوج ها واکنش‌ های خود را در طول فرایند طلاق و همچنین بعد از صدور حکم نهایی درک و مدیریت کنند.
• زن و شوهر به کمک مشاور طلاق می‌توانند واکنش ها و احساسات خود را به بهترین شیوه‌ ممکن با یکدیگر و نیز سایر افراد مطرح کنند.
• روش مناسبی برای یافتن یک حامی مطمئن به منظور مبارزه با چالش‌ هایی است که هر یک از آن ها در طول فرایند طلاق و بعد از آن مواجه خواهند شد.
• زن و شوهر را برای روبه رو شدن با واکنش های فرزندان درباره‌ این تصمیم آماده می‌کند و روشهای صحیح مدیریت این واکنش ها را به آن ها آموزش می‌دهد.
• وقتی زن و شوهر هنوز برای طلاق گرفتن تردید دارند، مشاور کمک می‌کند تا عاقلانه ترین تصمیم گرفته شود.
• در جلسات مشاوره می‌توانند قبل از جدایی به مشکلات حل نشده‌ بپردازند و پرونده‌ زندگی زناشویی را با کمترین آسیب ببندند تا هر دو بتوانند زندگی را از نقطه‌ مثبت و روشنی شروع کنند.
• جلسات مشاوره قبل از طلاق فرصت مناسبی است تا زوج ها متوجه مشکلات روابط زناشویی خود بشوند و در جهت اصلاح آن مشکلات گام بردارند.
• چون مشاور فرد معتمد و بی طرفی است، هر دو طرف می‌توانند مطمئن باشند که او آن ها را قضاوت نمی‌کند و با توجه به نظر و احساس آن ها تصمیم مقتضی را می‌گیرد.

بنابراین به زوج ها توصیه می‌شود که با جدیت و دقت نظر خاصی به این گونه مشاوره هایی که قبل از طلاق صورت می‌گیرد توجه کنند.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا...

سهم الشرکه حقی است که افراد با توجه به سرمایه ای که به شرکت می‌آورند دارا می‌شوند.

هر یک از شرکا برای ثبت شرکت قسمتی از سرمایه را بر عهده می‌گیرند. و در ازای سرمایه ‌‌ای که هر یک با خود به شرکت می‌آورد در سود و زیان شرکت سهیم می‌شود. برای تعیین میزان نقش شرکا در شرکت بر اساس سرمایه، حقی به اشخاص داده می‌شود که در برخی از شرکت ها این حق سهام و در برخی از شرکت‌ ها سهم الشرکه نامیده می‌شود. به گزارش مجله دلتا افراد با توجه به میزان سهام یا سهم الشرکه ای که دارند می‌توانند در اقدامات و عملکرد شرکت تصمیم‌ گیری کنند.

سهم الشرکه چیست؟
سهم الشرکه حقی است که افراد با توجه به سرمایه ای که به شرکت می‌آورند دارا می‌شوند. سهم الشرکه در شرکت با مسئولیت محدود، شرکت تضامنی و شرکت نسبی، مانند سهام در شرکت‌ های سهامی است. با این تفاوت که سهم در این شرکت ها، که شرکت اشخاص نیز نامیده می‌شوند، در برگه ‌ای که بیان‌ کننده آن باشد، ذکر نمی‌شود. این امر به سبب اصل غیر قابل‌ انتقال بودن سهم در این شرکت ها است. به دلیل آنکه در شرکت اشخاص، هویت و‌ مشخصات افراد در عضویت شرکت نقش مهمی دارد، انتقال سهم به‌ صورت آزادانه انجام نمی‌شود. بنابراین سهم افراد همانطور که گفته شد در شرکت های با مسئولیت محدود، شرکت تضامنی و نسبی سهم الشرکه نامیده می‌شود و ضمناً به این شرکت ها، شرکت اشخاص می‌گویند.

ویژگی‌ های سهم الشرکه
ویژگی‌ های سهم در شرکت اشخاص عبارت‌ است از :

۱.حق مالی
سهم الشرکه یک حق مالی است و دارای ارزش مبادله‌ ای است و در نتیجه می‌توان آن را در مقابل طلب متوقف کرد.

۲.سهم الشرکه قائل به شخص است
یکی از ویژگی های شرکت اشخاص، شخصیت افراد آن است. بنابراین افراد زمانی که سهم الشرکه را دریافت می‌کنند دیگر نمی‌توانند بدون رضایت سایر شرکا از شرکت خارج شوند.

۳. مال منقول است
سهم الشرکه از جمله حقوق منقول است. به این معنی که این حق قابلیت جا به جایی دارد.

۴.سهم الشرکه قابل توقیف است اما قابل توثیق نیست:
این بدین معنا است که مقام قضایی می‌تواند حق شریک در شرکت اشخاص را محدود کند. و در نتیجه شرکت نمی‌تواند با انتقال سهم حتی با موافقت تمام اعضا موافقت کند.

تأثیر سهم هر شریک بر شرکت
هر یک از شرکا با توجه به سهمی که دارند در تصمیمات و عملکرد شرکت اثر بگذارند. در ادامه تاثیرات سهم شرکا بر شرکت توضیح داده شده است.

۱. تأثیر سهم الشرکه بر تصمیمات شرکت
• حق رای :

طبق قانون تجارت، با ثبت شرکت و تعیین سهم هر یک از شرکا آن‌ ها می‌توانند با توجه به مقدار سهم خود در تصمیمات شرکت دخالت کنند. با توجه به قانون مذکور هر یک از شرکا به مقدار سهم الشرکه خود در شرکت دارای حق رأی هستند. به عبارت بهتر تعداد رأی هر شریک در تصمیم‌ گیری‌ های شرکت با توجه به مقدار سهمی که دارد، مشخص می‌شود.

• تصمیم گیری در مجمع :

با توجه به قانون تجارت به لحاظ اینکه در خصوص موضوع مدنظر مجمع تصمیم‌ گیری تشکیل شود، باید حد نصابی از شرکا حاضر باشند و با موضوع موافقت کنند. منظور از حد نصابی که در قانون تعیین شده به این صورت است که برای بار اول اکثریت دارای نصف سرمایه و بار دوم اکثریت عددی شرکت که به‌ وسیله میزان سهم مشخص می‌شوند. برای مثال بیان می‌شود که هر ۱۰۰ سهم دارای یک حق رأی است. بنابراین در صورت رسیدن به حد نصاب مذکور، در خصوص موضوع موردنظر تصمیم‌ گیری می‌شود.

۲. تأثیر سهم بر تقسیم سود و زیان:
تقسیم سود و زیان شرکت در اساسنامه مشخص می‌شود. در صورتی‌ که در اساسنامه شرکت اشخاص، در خصوص نحوه تقسیم سود و زیان مطلبی بیان نشده باشد، تقسیم سود و زیان بر اساس میزان آورده هر یک از شرکا در شرکت تعیین خواهد شد. به عبارت دیگر میزان سود و زیان هر یک از شرکا بر مبنای سهم هر شریک تقسیم می شود.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا....

دعوا در یک تقسیم ‌بندی کلی به دو نوع دعوای حقوقی و دعوای کیفری تقسیم می‌شود. در این نوشتار به بررسی تفاوت هایی که بین دعاوی حقوقی و کیفری وجود دارد توضیح داده شده است.

دعوا یکی از رایج ‌ترین اصطلاحاتی است که در قوانین و مقررات حقوقی به آن اشاره شده است. در مجله دلتا معنای لغوی و حقوقی این اصطلاح مورد بررسی قرار گرفته و سپس تفاوت بین انواع دعاوی حقوقی و کیفری توضیح داده خواهد شد.

معنای لغوی و حقوقی «دعوا» چیست؟
دعوا در لغت به معنای ادعا کردن، خواستن، نزاع و دادخواهی است. از حیث حقوقی نیز تعاریف مختلفی برای این اصطلاح از سوی حقوق‌ دانان ارائه شده است. یکی از حقوقدانان دعوا را این گونه تعریف کرده : دعوی عبارت است از توانایی و اختیار قانونی که بر اساس آن شخص زیان دیده که مدعی است حق و حقوق وی از بین رفته، به مراجع ذی‌ صلاح مراجعه می‌کند و از مراجع مذکور می‌خواهد که درستی یا عدم درستی ادعای وی مورد بررسی و قضاوت قرار بگیرد. طرف مقابل نیز می‌تواند در خصوص ادعای شخص زیان دیده با آن مقابله کند که به مقابله این شخص نیز دعوا گفته می‌شود. بنابراین، دعوا زمانی می‌تواند ایجاد شود که اولاً حق قانونی و مشروع، واقعاً یا به صورت ادعایی وجود داشته باشد و ثانیاً این حق قانونی و مشروع در عمل یا در ادعا مورد انکار یا تجاوز واقع شده باشد. در صورت وجود این دو شرط مدعی حق می‌تواند برای احقاق حقوق از بین رفته خود اقدام کند.

تفاوت بین دعاوی حقوقی و کیفری در چیست؟
دعوا در یک تقسیم ‌بندی کلی به دو نوع دعوای حقوقی و دعوای کیفری تقسیم می‌شود. در زیر مهم ‌ترین تفاوت های بین دعاوی حقوقی و کیفری ذکر شده است.

الف) تفاوت در نحوه طرح دعوی و شکایت
یکی از مهم‌ ترین تفاوت های دعوای حقوقی و دعوای کیفری، نحوه‌ طرح این دعاوی است. این تفاوت ها عبارتند از :

به طرف های دعوای حقوقی، «خواهان» و «خوانده»  و به طرف های دعوای کیفری، «شاکی» و «مُشتکی‌عنه» گفته می‌شود.
شخص در طرح دعوای حقوقی، نیازمند تنظیم و تقدیم دادخواست یا در برخی از موارد، تنظیم و تقدیم درخواست است، اما برای طرح دعوای کیفری لازم است که شکوائیه تنظیم شود. بنابراین، نمی‌توان اموری را که فاقد جنبه کیفری است، از طریق طرح شکایت مورد پیگیری قرار داد.
هزینه‌ دادرسی در کلیه دعاوی کیفری یکسان است اما در دعاوی حقوقی این هزینه بر اساس بهای خواسته متغیّر و متفاوت است. بنابراین در دعاوی حقوقی به همان میزان که بهای خواسته افزایش یابد، هزینه‌ دادرسی نیز افزایش خواهد یافت. شایان ذکر است در صورتی که خواهان دعاوی حقوقی توانایی پرداخت این هزینه را نداشته باشد، می‌تواند در ابتدا با تقدیم دادخواست اعسار بدون پرداخت این هزینه در مراحل ابتدایی، دعوای حقوقی خود را مطرح کند.
ب) تفاوت در مرجع صالح به رسیدگی
مرجع صالح برای دعوای کیفری، طرح شکایت در دادسرا است. البته گاهی شکایات ممکن است در نزد ضابطان دادگستری مانند نیروی انتظامی صورت گیرد ولی با این حال باید آن‌ ها نیز پس از ثبت شکایت آن را به مقامات قضایی ارجاع دهند. پس از انجام شدن تحقیقات مقدماتی در خصوص پرونده، با توجه به موضوع شکایت، پرونده کیفری با صدور قرار جلب برای دادرسی به دادگاه‌ های کیفری ارجاع داده می‌شود تا پس از  بررسی‌ های لازم حکم قانونی صادر شود. اما در دعوای حقوقی مراجع قضایی حقوقی صلاحیت رسیدگی به دعوا را دارند و نهادی تحت عنوان دادسرا در این مراجع وجود ندارد. و همچنین در دعاوی حقوقی اصل بر آن است که دادگاه محل اقامت خوانده صلاحیت رسیدگی دارد اما در دعاوی کیفری شکوائیه باید در دادسرای محل وقوع جرم تنظیم شود.

ج) تفاوت در اسباب طرح دعاوی
تفاوت در اسباب طرح دعاوی بدین معنا است که دعوای کیفری با تنظیم شکایت‌‌ نامه باید مطرح شود، اما در دعاوی حقوقی شخص زیان دیده برای احقاق حقوق خود از طریق تنظیم دادخواست اقدام می‌کند.

د) تفاوت در نتیجه و آثار دعاوی کیفری و حقوقی
تفاوت بین دعاوی حقوقی و کیفری دیگری که وجود دارد، نتیجه و اثر مترتب بر هر یک از این دعاوی است. دعاوی کیفری در مواردی انجام می‌شود که رفتار انجام شده که منجر به از بین رفتن حقوق دیگری شده است، دارای عنوان مجرمانه  و در قانون برای آن مجازات در نظر گرفته شده باشد. بنابراین در صورت صدور حکم محکومیت، شخص محکوم علاوه بر اینکه ملزم است که آسیب وارده بر طرف مقابل را جبران کند، به تحمل مجازات قانونی نیز محکوم می‌شود. در حالی که در دعاوی حقوقی، نمی‌توان از دادرس انتظار صدور حکم مجازات شخص محکوم را داشت زیرا اولاً وی صلاحیت صدور چنین حکمی را دارد و دوماً رفتار ارتکاب یافته جنبه‌ مجرمانه ندارد که منجر به صدور حکم مجازات برای شخص محکوم شود.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا...

گاهی زن در صورت مطالبه مهریه، به اموال همسر دسترسی ندارد و نمی‌تواند برای وصول مهریه، مالی را معرفی کند و مرد نیز از معرفی اموال خود به منظور پرداخت بدهی خودداری می‌کند که در این مواقع زن می‌تواند درخواست ممنوع‌ الخروج کردن مرد را به دادگاه ارائه کند.

مهریه یکی از حقوقی است که بعد عقد ازدواج، قانون برای زن در نظر گرفته است و مرد موظف است که در صورت مطالبه زن، مهر وی را بپردازد. اما گاهی بنا به دلایلی مهریه از جانب مرد پرداخت نمی‌شود. به همین دلیل مساله ممنوع‌ الخروجی مهریه ، ابزاری است که مرد را برای پرداخت بدهی مهریه تحت فشار قرار داده و وادار می‌کند تا نسبت به پرداخت بدهی خود اقدام کند. در مجله دلتا مهم ترین نکاتی در مورد ممنوع الخروج شدن شوهر به دلیل پرداخت مهریه توضیح داده شده است.

ممنوع الخروجی مهریه از طریق اجرای اسناد رسمی
در برخی موارد زن برای دریافت مهریه از طریق دفترخانه رسمی ازدواج مبادرت به صدور اجراییه می‌کند و پس از ابلاغ اجراییه به شوهر، زن می‌تواند نسبت به بازداشت اموال منقول و غیر منقول وی اقدام کند. اما در برخی موارد زن به اموال همسر دسترسی ندارد و نمی‌تواند برای وصول مهریه، مالی را معرفی کند و مرد نیز از معرفی اموال خود به منظور پرداخت بدهی خودداری می‌کند که در این مواقع زن می‌تواند تقاضای ممنوع‌ الخروجی او را از دادگاه بخواهد تا از خروج شوهر از کشور به قصد  پرداخت نکردن مهریه جلوگیری شود. شایان ذکر است در سه حالت اداره ثبت می تواند ممنوع الخروجی مرد را رفع می‌کند.

۱. مواردی که مرد مهریه را پرداخت کند.

۲. زن از تقاضای ممنوع‌ الخروجی مرد منصرف شود.

۳. دادگاه و مراجع قضایی قرار یا حکمی مبنی بر رفع ممنوع‌الخروجی مرد به لحاظ تامین خواسته زن صادر کنند.

بنابراین در خصوص وثیقه برای رفع ممنوع الخروجی از طرف مردان بدهکاری که به این اداره مراجعه و تقاضای رفع ممنوع‌الخروجی خود را دارند، باید گفت که اداره ثبت اختیار گرفتن وثیقه را ندارد و فقط در سه حالت یاد شده می‌تواند ممنوع‌الخروجی مرد را رفع کند.

شرایط شغلی مرد چه تاثیری در ممنوع الخروجی او دارد؟
در خصوص مسأله ممنوع الخروجی مهریه در برخی موارد مردانی که به دلیل شغل و حرفه ای که دارند لازم است که از کشور خارج شوند، تقاضای رفع ممنوع‌الخروجی دارند. در این موارد به استناد رای وحدت رویه هیات عمومی دیوان عدالت اداری که در سال ۱۳۸۰صادر شد، پس از احراز شرایط خاص بدهکار، ممنوع‌الخروجی وی رفع می‌شود. بنابراین مردانی که به واسطه انجام دادن وظایف و ماموریت‌ های اداری  خروج آن ها از کشور الزامی و اجتناب‌ ناپذیر است ممنوع‌الخروجی آنان رفع می‌شود.

یکی از سوالاتی که پرسیده می‌شود این است که رفع ممنوع‌الخروجی پس از تقسیط مهریه امکانپذیر است؟ طبق قانون، در صورتی که برخی از مردان به دلیل ادعای اعسار از پرداخت یکجای بدهی، حکم تقسیط مهریه را دریافت کرده اند، باید در نظر داشته باشند که صدور حکم تقسیط بدهی از سوی مرجع قضایی مجوزی برای رفع ممنوع‌الخروجی نیست. همچنین با توجه به قانون گذرنامه که به طور کلی و بدون قید مدت دستور منع خروج بدهکاران اجرایی از کشور را بنا به تقاضای طلبکار صادر کرده است،تا زمانی که از طرف مرد بدهی پرداخت نشود نمی‌توان ممنوع‌الخروجی را رفع کرد، حتی اگر سال های زیادی از دستور ممنوع‌الخروجی و اجرای آن بگذرد.

اطلاع رسانی قبل از ممنوع الخروجی مهریه
در صورت ممنوع‌ الخروجی، اجراییه صادره علیه مرد به نشانی که هنگام ثبت ازدواج در عقدنامه او قید شده ابلاغ می‌شود، اما در بسیاری از موارد نشانی قید شده تغییر می‌کند و چون افراد پس از تغییر مکان و سکونت در محل جدید این موضوع را به دفترخانه ازدواج اطلاع نمی‌دهند و نیز ابلاغ اجراییه به آدرسی که در سند ازدواج قید شده ارسال می‌شود، مرد از صدور آن بی‌اطلاع است و در واقع زمانی که قصد خروج از کشور را دارد در فرودگاه متوجه ممنوع‌الخروجی خود می‌شود و پس از استعلام ممنوع الخروجی مهریه ، غالباً به لحاظ فرصت کوتاهی که معمولا تا تاریخ مسافرت خود دارد نمی‌تواند بدهی خود را بپردازد.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا...

پرداخت پول در معاملات مسکن در چند مرحله انجام می‌شود و تفاوتی بین خرید، رهن یا اجاره خانه وجود ندارد. در این نوشتار به بررسی روش های پرداخت وجه در قبال خرید مسکن می‌پردازیم.

پرداخت پول خرید خانه یکی از مسائل مهم در معاملات مسکن است. مراحل پرداخت پول خرید خانه بر اساس توافق طرف های قرارداد صورت می‌گیرد و قوانین و مقررات خاصی در این مورد وجود ندارد. اما باید در نظر داشت که برخی از روش‌ های پرداخت مبلغ معامله، امنیت بیشتری دارند و به عنوان عرف پرداخت در خرید ملک شناخته می‌شوند. در گذشته بیشتر معاملات به صورت نقد یا با چک شخصی انجام می‌شد. با افزایش تورم و کاهش ارزش پول، امکان پرداخت نقدی وجود ندارد. در مورد چک‌ های شخصی نیز ممکن است مسائل و مشکلاتی مانند خالی بودن حساب یا کلاهبرداری‌های مختلف به وجود آید. امروزه روش‌های دیگری برای پرداخت پول پدید آمده است که اطمینان خاطر بیشتری به خریدار و فروشنده می‌دهند. در مجله دلتا به بررسی نحوه و مراحل شرایط پرداخت پول خرید خانه در معاملات مسکن پرداخته شده است.

مراحل پرداخت پول در معاملات مسکن چگونه است؟
پرداخت پول در خرید خانه در چند مرحله انجام می‌شود و تفاوتی بین خرید، رهن یا اجاره خانه وجود ندارد. در زیر به نحوه پرداخت پول در هریک از موارد خرید، رهن و اجاره اشاره شده است.

رهن و اجاره
وقتی مستاجر ملک را انتخاب می‌کند و خانه مورد پسند وی واقع می‌شود، صاحب خانه و مستاجر به بنگاه معاملات ملکی مراجعه می‌کنند. یک مبایعه‌نامه تنظیم و مقداری از مبلغ قرارداد به عنوان بیعانه به مالک پرداخت می‌شود. این مقدار بستگی به توافق دو طرف دارد. در بسیاری موارد یک‌ سوم یا بیست درصد مبلغ قرارداد به عنوان بیعانه پرداخت می‌شود و پرداخت بقیه مبلغ به هنگام تحویل کلید موکول خواهد شد. در این موارد مشاور املاک ، سه نسخه از مبایعه ‌نامه، که مبلغ بیعانه پرداختی در آن ذکر شده است، تهیه می‌کند و به هر یک از طرف های قرارداد یک نسخه تحویل داده می‌شود و یک نسخه نیز در آژانس املاک آرشیو می‌شود.

خرید ملک
پرداخت پول در خرید ملک معمولاً در چند مرحله انجام می‌شود. به این صورت که در ابتدا خریدار و فروشنده به آژانس املاک مراجعه می‌کنند و قرارداد اولیه یا مبایعه ‌نامه را تنظیم می‌کنند. در این حالت نیز مبلغی به عنوان بیعانه با توافق هر دو طرف تعیین و پرداخت می‌شود. مبلغ رایج در این زمینه، همان مبلغ بیست درصد قرارداد یا یک‌ سوم آن است. در مرحله بعد خریدار و فروشنده تاریخی را برای تحویل پول و کلید تعیین می‌کنند و مقداری از مبلغ باقیمانده در هنگام تحویل کلید پرداخت می‌شود. این کار معمولا در بنگاه انجام می‌شود. در مرحله سوم کل مبلغ باقیمانده در محضر و در هنگام انتقال سند پرداخت می‌شود.

روش های پرداخت پول خرید خانه :
روش پرداخت پول در معاملات مسکن به توافق طرف های قرارداد بستگی دارد اما غالباً این کار با استفاده از چک انجام می‌شود. انواع مختلفی از چک وجود دارد که برخی از آن‌ ها در معاملات مسکن نیز استفاده می‌شوند. در زیر به آن ها اشاره شده است.

۱. چک عادی
یکی از روش‌ های پرداخت پول در معاملات مسکن، استفاده از چک عادی است. منظور از چک عادی، چک‌ هایی است که صاحب حساب جاری صادر می‌کند و به طلبکار خود یا برای خرید اجناس مختلف ارائه می‌دهد. این چک ممکن است به نام شخص طلبکار یا در وجه حامل صادر شود. این گونه چک‌ ها به خودی خود اعتباری ندارند و از صاحب حساب اعتبار می‌گیرند. یکی از معایب و خطرات معامله با چک‌ های معمولی این است که اگر در موعد مقرر وجه چک موجود نباشد و چک به هر دلیلی پاس نشود، فرد دچار دردسرهای فراوانی خواهد شد. زیرا برگشت زدن چک و انجام اقدامات قانونی لازم، وقت بسیاری می‌خواهد و در نهایت ممکن است دارنده چک نتواند مبلغ را دریافت کنید.

۲. چک بانکی تضمین ‌شده
چک بانکی تضمین ‌شده، که به عنوان چک رمزدار نیز شناخته می‌شود، توسط یک بانک و به عهده همان بانک صادر می‌شود. در واقع بانک پرداخت شدن این چک را تضمین می‌کند و با پول نقد تفاوتی ندارد. شخص با داشتن این نوع چک می‌تواند به هر یک از شعب بانک صادر‌کننده در هر شهری مراجعه و مبلغ را دریافت کنید. یکی از مهمترین مزایای چک تضمین‌ شده این است که با فوت یا ورشکستگی صاحب حساب در پرداخت آن مشکلی ایجاد نمی‌شود و دارنده چک به هر حال مبلغ را دریافت خواهد کرد. و این درجه از امنیت چک باعث می‌شود این نوع چک‌ ها در کلیه معاملات و خصوصاً معاملات بانکی رواج داشته باشند.

معایب چک تضمین شده چیست؟
اگر چک بانکی مفقود شود، شخص دریافت‌ کننده باید بلافاصله به بانک اطلاع دهد و جلوی پرداخت آن را بگیرد. در غیر این صورت هر کسی که چک را پیدا کند می‌تواند نسبت به نقد کردن آن اقدام کند.

چک بین بانکی تضمین‌ شده
تضمین پرداخت مبلغ این نوع چک نیز به عهده بانک است با این تفاوت که در این نوع، چک به نام طرف معامله و با شماره حساب او صادر می‌شود. به این ترتیب هیچ کس جز شخص دریافت‌ کننده چک نمی‌تواند مبلغ چک را دریافت کند. این نوع چک را فقط می‌توان به حساب واریز کرد و  به صورت نقدی قابل دریافت نیست.

معایب چک بانکی تضمین شده
اگر معامله به هر دلیلی به هم بخورد، خریدار باید به بانک مراجعه و چک را به حساب بخواباند. سپس مبلغ را به فروشنده بازگرداند. این کار افراد را دچار دردسرهای فراوانی خواهد کرد و اگر خریدار قصد آزار فروشنده را داشته باشد، به راحتی می‌تواند این کار را انجام دهد.

انتقال وجه کارت به کارت
در برخی معاملات ملکی انتقال وجه به صورت کارت به کارت انجام می‌شود. البته این انتقال معمولا برای مبلغ بیعانه انجام می‌شود زیرا سقف انتقال وجه کارت به کارت محدود است. با اینکه پرداخت به این روش کد رهگیری دارد و امکان استعلام از بانک مبدا و مقصد نیز وجود خواهد داشت، روش مطمئنی برای پرداخت پول در معاملات مسکن محسوب نمی‌شود.

انتقال وجه از طریق دستگاه کارت خوان (دستگاه پوز)
در برخی موارد، افراد مبلغ بیعانه را از طریق دستگاه کارت‌خوان موجود در بنگاه پرداخت می‌کنند. در این حالت بنگاه تضمین می‌کند مبلغ را به حساب شخص فروشنده واریز کند. در مواردی نیز خریدار هنگام انتقال سند در محضر، باقی‌مانده مبلغ معامله را از طریق دستگاه کارت‌خوان موجود در محضر پرداخت می‌کند. در این حالت نیز محضر متعهد می‌شود پول را به حساب فروشنده واریز کند. در واقع می‌توان گفت در مواردی که فروشنده با صاحب بنگاه یا محضر آشنایی دارد و اعتماد کامل وجود داشته باشد اقدام به این عمل می‌کند اما باید در نظر داشت که که این روش نیز امنیت لازم را برای پرداخت پول در معاملات ندارد.

مراحل پراخت پول خرید خانه‌ وام‌دار
مراحل پرداخت پول در مورد خانه هایی که وام‌دار هستند کمی متفاوت است. ملک وام‌دار، ملکی است که فروشنده برای خرید آن از بانک وام گرفته و قبل از تسویه حساب با بانک، قصد فروش خانه را دارد. در این صورت سند ملک در گرو بانک است و تا زمان پرداخت کامل اقساط امکان انتقال سند وجود ندارد. در این موارد یا فروشنده باید مبلغ وام را به صورت کامل به بانک بپردازد و سند را آزاد کند، که این کار بسیاری اوقات به صرفه نیست، یا اینکه باید خانه را به صورت قول‌نامه‌ای و با وکالت بلاعزل خریداری کرد. در این شرایط امکان انتقال وام وجود دارد. به این صورت که فروشنده و خریدار به بانک مراجعه می‌کنند و پس از پر کردن فرم‌ های مربوطه، وام از فروشنده به خریدار انتقال می‌یابد. به این ترتیب خریدار بخشی از مبلغ خانه را به فروشنده پرداخت می‌کند و بخش دیگر را طی اقساطی به بانک پرداخت خواهد کرد. شایان ذکر است که هنگام انتقال وام، با توجه به نوع وام دریافتی، مبلغی بین یک تا ده درصد از وام باید به صورت یک‌جا به بانک پرداخت شود که در نهایت این مقدار از کل مبلغ وام کسر خواهد شد.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا...

در مواردی که قاضی، دستور جلب را به یک کلانتری خاص ابلاغ کند که به این نوع از دستور جلب، «قرار جلب عادی» می‌گویند. اما اگر اگر دستور جلب به همه کلانتری ‌های حوزه داده شود، به آن جلب سیار گفته می‌شود.

حکم جلب در مواردی صادر می‌شود که متهم بخواهد از پرداخت بدهی و دین خود امتناع کند. دستور حکم جلب در پرونده‌های حقوقی مانند اختلاف‌ های مالی، طلاق و… به راحتی صادر نمی‌شود و مدت زمان طولانی نیاز است تا به مرحله جلب برسد اما در پرونده‌های کیفری مانند کلاهبرداری، سرقت و… با سرعت بیشتری صادر می‌شود. در مجله دلتا به بررسی مفهوم و ابعاد حقوقی حکم جلب می‌پردازیم.

حکم جلب متهم
هنگامی که حکم قطعی صادر شود، شاکی می‌تواند درخواست دستور جلب بدهد. بنابراین زمانی که پرونده به مرحله اجرا برسد حکم جلب صادر می‌شود. در پرونده‌ های حقوقی پس از اینکه فرد برای مطالبه هر نوع طلب مالی خود به دادگاه شکایت کرد و حکم محکومیت بدهکار را از دادگاه گرفت، باید درخواست اجرای حکم را به دادگاه ارائه کند. قرار جلب، در امور کیفری دستوری است که قاضی پرونده در مراحل مختلف برای دستگیری افراد صادر می‌کند.

طبق قانون، قرار جلب در دو حالت صادر می‌شود:
• گاهی در روند رسیدگی به ‌پرونده و اجرای حکم، برای مجبور کردن فرد به اجرای حکم، قرار جلب صادر می‌شود.
• در برخی موارد اتفاق می‌افتد که هنوز فرد متهم نشده ولی قاضی برای تحقیقات بیشتر، دستور جلب کسی را که از او شکایت شده است، صادر می‌کند. البته باید در نظر داشت که در این حالت، فرد فقط در مظان اتهام قرار دارد و هنوز مشخص نیست که وی متهم است یا خیر اما چون دلایل و‌ مدارکی مبنی بر متهم بودن او وجود دارد، قاضی اقدام به صدور این قرار می‌کند.

دستور جلب عادی و سیار
هر قاضی فقط در حوزه قضایی خود می‌تواند دستور جلب متهم را صادر کند. به طور مثال کل استان تهران یک حوزه قضایی محسوب می‌شود و قاضی تهران فقط می‌تواند دستور جلب متهم در حوزه استان تهران را صادر کند و در مواردی که قرار است برای شخصی که در خارج از حوزه قضایی است  دستور جلب صادر شود، در خارج از حوزه قضایی باشد، باید به حوزه قضایی دیگر نیابت داده شود. دستور جلب نیز به دو روش اجرا می‌شود:

حکم جلب عادی
در مواردی قاضی، دستور جلب را به یک کلانتری خاص ابلاغ می کند که به این نوع از دستور جلب، «قرار جلب عادی» می‌گویند. اگر شاکی در دادگاه اعلام کند نشانی محل زندگی فردی را که از او شکایت دارد می‌داند، دستور جلب عادی برای او صادر می‌شود.

حکم جلب سیار
اگر دستور جلب به همه کلانتری ‌های حوزه داده شود، به آن جلب سیار گفته می‌شود. در مواردی که شاکی نشانی و آدرس متهم را نداشته باشد و یا بدهکار متواری شده است، در این صورت، دستور جلب سیار برای وی صادر شود.

قرار جلب به دادرسی
گاهی بازپرس پس از رسیدگی به موضوع، برای متهم قرار منع پیگرد یا منع تعقیب صادر می‌کند. یعنی اعلام می‌کند که متهم یا به دلیل کافی نبودن دلایل یا به سبب اینکه  عملی که به او نسبت داده شده جرم نیست ، قابل تعقیب نخواهد بود. در چنین مواردی، شاکی و دادستان حق تجدیدنظر خواهی و اعتراض به این قرار را دارند به این صورت که وقتی دادستان یا شاکی از این قرار تقاضای تجدیدنظر داشته  و به آن اعتراض کنند، برای رسیدگی به آن، پرونده به دادگاه خواهد رفت و دادگاه موارد را بررسی می‌کند و چنانچه به این نتیجه برسد که متهم قابل تعقیب است، قرار منع تعقیب را نقض و قرار جلب و رسیدگی به دادرسی را صادر می‌کند.
قرار جلب به دادرسی در مواردی صادر می‌شود که دادگاه تشخیص می‌دهد که این پرونده باید دارای قرار مجرمیت و کیفرخواست باشد و قابل طرح در دادگاه است. نکته مهمی  که در خصوص قرار جلب به دادرسی باید به آن توجه کرد این است که این قرار از سوی متهم قابل اعتراض نیست. بنابراین، بعد از صدور این قرار و موافقت دادستان با آن، متهم باید در دادگاه به ارائه‌ دفاعیات خود بپردازد.

مدت اعتبار حکم جلب
در خصوص مهلت و مدت زمان اعتبار حکم جلب باید گفت که شاکی می‌تواند با مراجعه به شعبه صادر کننده قرار جلب، نسبت به تمدید قرار مزبور اقدام کند. به عبارت دیگر در صورتی که موعد مشخص شده در حکم جلب سپری شده باشد باید آن را تمدید کرد در غیر این صورت حکم صادر شده اعتبار خود را از دست داده است.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا...

حق انتفاع حق استفاده ‌کردن از مال دیگری یا مالی است که مالک خاص ندارد. فردی که از مال دیگری استفاده می‌کند را منتفع می‌نامند. این حق معمولا به موجب قرارداد به افراد داده می‌شود.

حق انتفاع حق استفاده ‌کردن از مال دیگری یا مالی است که مالک خاص ندارد. این حق معمولا به موجب قرارداد به افراد داده می‌شود. به فردی که از مال دیگری استفاده می‌کند منتفع می‌گویند. در مجله دلتا به بررسی مفهوم و انواع حق انتفاع پرداخته شده است.

حق انتفاع چیست؟
همانطور که اشاره شد حق انتفاع در اثر قرارداد دیگری برای منتفع ایجاد می‌شود. به طور مثال پدر اموال خود را به اعضای خانواده می‌بخشد و حق انتفاع از آن را تا پایان عمر برای خود حفظ می‌کند. بنابراین باید به این نکته توجه داشت که گاهی مالک ممکن است در قبال حق انتفاع مبلغی دریافت یا اینکه به طور مجانی آن را به دیگری واگذار کند.

انواع حق انتفاع
۱. حق عمری ؛
حق انتفاعی است که با توجه به مدت عمر مالک یا شخص منتفع یا شخص دیگری به فرد واگذار می‌شود. به این صورت که اگر حق انتفاع برای مدت عمر مالک باشد با فوت مالک از بین می‌رود و منتفع دیگر نمی‌تواند از آن استفاده کند ولی اگر حق انتفاع به مدت عمر شخص دیگری باشد، فوت مالک تاثیری در حق انتفاع نخواهد داشت. و با فوت متنفع نیر کلاً این حق از بین می‌رود.

۲. حق رقبی ؛
حق انتفاعی که از طرف مالک برای مدت معینی برقرار می‌شود، حق رقبی گفته می‌شود. مثلا مالک می‌گوید حق انتفاع از این مغازه را برای مدت ۲۰ سال به علی واگذار کردم.

۳. حبس مطلق ؛
یکی از انواع حق انتفاع که به طور مطلق و بدون ذکر مدت به فرد منتفع واگذار می‌شود، حق حبس مطلق است. در این نوع از حق انتفاع، مالک هرگاه بخواهد می‌تواند از حق انتفاعی که واگذار کرده است، رجوع کند و انصراف دهد. در هر صورت این حق فقط تا زمان فوت مالک باقی است و بعد از آن از بین می‌رود.
در حق عمری و حق رقبی مالک نمی‌تواند قبل از فوت منتفع در عمری و مدتی که در حق رقبی اعطا کرده است منصرف شود. اما در حبس مطلق مالک می‌تواند هرگاه که بخواهد حق انتفاع را از دیگری سلب کند

۴. حق سکنی ؛
حق انتفاعی که موضوع آن خانه و محل سکونت باشد را حق سکنی نامیده اند. حق سکنی ممکن است برای مدت معین یا به مدت عمر مالک، منتفع یا شخص ثالث و یا به طور مطلق برای منتفع برقرار شود.

نکات مهم در خصوص انواع حق انتفاع
۱. مالی که برای استفاده به منتفع واگذار می‌شود، باید مالی باشد که با استفاده کردن از بین نرود. مثلاً نمی‌توان نسبت به خوراکی حق انتفاع برقرار کرد. زیرا فرد باید بتواند مدتی از مال استفاده کند و مجدداً اصل آن را به مالک برگرداند.

۲. منتفع نباید از مالی که برای استفاده کردن به او واگذار شده، سوءاستفاده کند. به این که نباید استفاده از مال خلاف منظور مالک یا عرف باشد. فقط در این صورت است که حق انتفاع برای منتفع ایجاد می‌شود.

۳. منتفع می‌تواند حق انتفاع خود را به دیگری واگذار کند مگر آنکه مالک او را از این کار منع کرده باشد. به طور مثال علی به عنوان منتفع اصلی می‌تواند خانه ای را که استفاده می‌کرده است برای انتفاع به خواهر خود واگذار کند.

حقوق و تکالیف مالک و منتفع
منتفع و مالک در برابر یکدیگر حقوق و تکالیفی دارند. که در زیر به آن ها اشاره شده است.

۱. منتفع نباید از مالی که برای استفاده کردن به او واگذار شده، سوءاستفاده کند. به این که نباید استفاده از مال خلاف منظور مالک یا عرف باشد. به طور مثال با اتومبیلی که برای سواری به منتفع سپرده شده، نمی‌تواند برای بارکشی  از آن استفاده کند.

۲. منتفع باید از از مال محافظت کند و اگر بر اثر عدم مواظبت وی، مال از بین برود یا معیوب شود، منتفع مسئول خسارت های مالک خواهد بود. اما اگر منتفع در از بین رفتن مال مقصر نباشد، مسئولیتی نخواهد داشت.

۳. کلیه هزینه‌ های مربوط به استفاده کردن از مال بر عهده‌ منتفع است. به طور مثال رنگ‌آمیزی و تزئینات … خانه ای که مالک به منتفع داده که از آن استفاده کند بر عهده منتفع است.
۴. مالک نمی‌تواند مانع تصرفات منتفع شود. مثلا در مدتی که منتفع حق انتفاع دارد، مالک نباید مال را اجاره دهد.

۵. کلیه‌ هزینه های لازم و ضروری برای حفظ مال بر عهده‌ مالک است؛ مانند هزینه تعمیر سقف اتاق‌ ها و یا جلوگیری از ریزش دیوارها.

انواع حق انتفاع در چه مواردی از بین می‌رود؟
۱. مال موضوع حق از بین برود. مثلا ماشینی که برای سواری به علی سپرده شده آتش بگیرد.
۲. منتفع از حقی که به او داده شده است صرف نظر کند. مثلا علی بگوید که من دیگر نمی‌خواهم از ماشین استفاده کنم.
۳- اگر مالی در اثر ملی شدن از ملکیت خصوصی مالک خارج شود. مثلا بخشی از جنگل که ملک علی بوده است، ملکیتش با قانون به دولت واگذار شود.
۴- در مواردی که مالک در قرارداد انتفاع برای خود حق فسخ پیش‌بینی کرده باشد. مثلا علی در قرارداد پیش‌بینی کرده است که تا ۷ ماه حق فسخ حق انتفاع را خواهد داشت.
۵- اگر ملکیت مال به شخص منتفع واگذار شود. مثلا مالکیت ماشینی که قبلا برای انتفاع به علی واگذار شده بود اکنون به خود وی منتقل شود.
۶- در حق انتفاع عمری شخص مورد نظر در قرارداد انتفاع فوت کند. در چنی مواردی، فوت مالک، منتفع و یا هر شخص دیگری در صورتی که در قرارداد انتفاع پیش بینی شده باشد، می‌تواند باعث از بین رفتن حق انتفاع شود.
۷- در حق انتفاع رقبی مدت مشخص شده سپری شود. مثلا حق استفاده کردن از کتابی دو هفته باشد و این دو هفته سپری شده باشد.
۸- مالک در حبس مطلق از حقی که به منتفع داده است رجوع کند و منصرف شود.
شایان ذکر است که با پایان یافتن حق انتفاع، منتفع باید مال را به مالک برگرداند و پس از این مالک حق انتفاع کامل از ملک خود را دارد و منتفع دیگر حقی در ملک او نخواهد داشت.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا...

مغازه یک ملک تجاری محسوب می‌شود و قوانین اجاره ملک تجاری با املاک مسکونی متفاوت است. این تفاوت در درجه‌ اول به دلیل کاربری ملک تجاری است که می‌تواند روی مبلغ اجاره هم تأثیر داشته باشد. مورد دیگر منطقه‌ جغرافیایی است که مغازه در آن قرار دارد و از اهمیت زیادی برخوردار است.

اجاره مغازه یکی از انواع اجاره است که باید با حساسیت و دقت در مورد آن تصمیم گیری شود. زیرا اجاره مغازه با اجاره خانه متفاوت است. این تفاوت ها به این دلیل است که مناطق زیادی وجود دارند که می‌توان خانه ‌های مسکونی مناسبی در آن‌ ها پیدا کرد اما در خصوص اجاره ملک تجاری نمی‌توان به سادگی هر مغازه‌ ای را انتخاب کرد زیرا حساسیت‌ های شغلی از اهمیت زیادی برخوردارند و قبل از اجاره مغازه باید آن‌ ها را در نظر گرفت. در مجله دلتا به بررسی نکات مهم برای قرارداد اجاره مغازه پرداخته  و چگونگی انتخاب یک مغازه مناسب توضیح داده شده است.

نکات مهم در قرارداد اجاره مغازه
همانطور که آورده شد مغازه یک ملک تجاری محسوب می‌شود و قوانین اجاره ملک تجاری با املاک مسکونی متفاوت است. این تفاوت در درجه‌ اول به دلیل کاربری ملک تجاری است که می‌تواند  روی مبلغ اجاره هم تأثیر داشته باشد. مورد دیگر منطقه‌ جغرافیایی است که مغازه در آن قرار دارد و از اهمیت زیادی برخوردار است. در زیر این موارد توضیح داده شده است.

کاربری املاک تجاری
کاربری ملک تجاری بسیار اهمیت دارد به طوری که سایر موارد مربوط به اجاره‌ مغازه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. یک ملک تجاری ممکن است کاربری های مختلفی داشته باشد. برای مثال یک مغازه ممکن است به منظور تأسیس یک فروشگاه پوشاک اجاره  و یا اینکه به عنوان سوپرمارکت از آن استفاده شود. کاربری‌ های دیگری مانند رستوران، مکانیکی و… نیز وجود دارند که به طور طبیعی جزء عوامل تعیین‌ کننده برای اجاره محسوب می‌شوند. مواردی همچون منطقه‌ جغرافیایی، مساحت مغازه و هزینه‌ اجاره همگی در درجه اول به نوع کاربری بستگی دارند.

منطقه جغرافیایی
هر مغازه‌ ای در هر منطقه‌ ای نمی‌تواند فروش موفقی داشته باشد. به طور مثال ممکن است فرد درپی مکانی برای اجاره به منظور سوپر مارکت باشد که در این صورت در هر منطقه‌ ای که مغازه‌ خود را دایر کند، احتمالاً فروش خوبی خواهد داشت؛ زیرا اقلامی که در سوپر مارکت وجود دارد جزء مایحتاج همه افراد جامعه محسوب می‌شوند. اما اگر هدف از اجاره مغازه، ایجاد یک فروشگاه پوشاک باشد، در این صورت باید مغازه‌ در یک مکان پر رفت و آمد در مرکز شهر واقع شده باشد. زیرا نوع اجناس به گونه‌ ای است که ممکن است هر چند هفته یا هر چند ماه یک بار افراد قصد خرید پوشاک داشته باشند.

متراژ مغازه
متراژ مغازه یکی دیگر از مواردی است که افراد در اجاره مغازه باید به آن توجه کنند. به طور مثال اگر شخص یک فروشنده‌ عادی و خرده فروش است، باید مغازه‌ ای با متراژ کم اجاره کند. اما اگر قصد ایجاد یک مرکز فروش، رستوران بزرگ یا فروشگاه لوازم خانگی داشته باشد، باید مغازه‌ ای با متراژ بالا پیدا کند.

نکات مهم در اجاره نامه مغازه
۱. مدت قرارداد :
افراد هنگام عقد قرارداد اجاره مغازه، حتماً باید به مدت زمان قرارداد توجه کنند. اگر کسب و کار شخص دارای یک برند  و قرار است با این برند مطرح شود، باید به فکر اجاره جایی برای مدتی طولانی باشد. زیرا با تغییر مکان درصد زیادی از مشتریان قبلی خود را از دست خواهد داد و همین موضوع ممکن است باعث ایجاد ضرر و زیان جبران‌ ناپذیری برای او شود. به همین دلیل لازم است افراد در زمان انعقاد قرارداد اجاره، با موجر در باره مدت زمان اجاره به توافق برسند.

۲. مبلغ اجاره :
از آنجا که  معمولاً هر سال و با تمدید قرارداد اجاره، مبلغ اجاره افزایش پیدا می‌کند و اگر مستاجر در دوره‌ اول قرارداد تمام توان مالی و سرمایه ای را که دارد  برای اجاره مغازه هزینه کند، در دوره‌ های بعدی با مشکل مواجه خواهد شد. بنابراین بهترین کار این است زمانی که قرارداد اجاره را تنظیم می‌کنند روی مبلغی توافق شود که در دوره‌ های بعد و در تمدید دوباره اجاره در صورت افزایش اجاره بها، بتواند آن را بپردازد.

۳. شرایط کار :
یکی دیگر از نکاتی که حتماً قبل از بستن قرارداد اجاره لازم است مالک مغازه از آن اطلاع داشته باشد و در اجاره نامه ذکر شود جزییات دقیق شرایط کار و نوع اجناسی است که اجاره کننده مغازه قصد فروش آن ها را دارد. زیرا ممکن است صاحب ملک مغازه‌ را صرفاً برای برخی از مشاغل اجاره دهد. به طور مثال شغل‌ هایی مانند رستوران و مکانیکی آلودگی‌ های خود را دارند به همین دلیل بهتر است از قبل مؤجر در جریان این موضوع قرار بگیرد تا بعداً در مدت اجاره با مشکل مواجه نشوند.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا....